Kamuda tasarrufu içeren teklifin ilk bölümü Meclis’ten geçti: Yasayla gelecek düzenlemeler neler?
Genel Kurul’da kabul edilen maddelere göre, teklifle, Anayasa Mahkemesinin, Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Türk Standartları Enstitüsünün gelirleri arasında sayılan “genel bütçeden yapılacak Hazine yardımlarına” ilişkin hükme yönelik kararı doğrultusunda düzenlemeye gidiliyor. Buna göre söz konusu hüküm, Türk Standartları Enstitüsü ile İlgili Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun’a derç ediliyor.
Karayolları Trafik Kanunu’nda tanımlanan taşıt ve iş makineleri ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına devredilen bu türdeki taşıt ve iş makinelerinin idareler adına bütüncül ve hızlı bir şekilde, belirlenecek esas ve usuller çerçevesinde satışının gerçekleştirilmesi amacıyla Özelleştirme İdaresi Başkanlığına yetki veriliyor. Bu kapsamdaki işlemler ve ihale sürecinin yürütülmesi dahil, ihtiyaç duyulan her türlü danışmanlık hizmeti alımı, Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun hükümleri çerçevesinde gerçekleştirilecek ve giderler Özelleştirme Fonu’ndan karşılanacak. Satış bedellerinden masraflar düşülecek ve kalan tutar genel bütçeli idareler için Hazine ve Maliye Bakanlığı Merkez Muhasebe Müdürlüğü hesabına, diğerlerinde ise ilgili idare muhasebe birimi hesaplarına aktarılacak. Aktarılan bu tutarlar ilgisine göre genel bütçeye veya ilgili kamu kurum ve kuruluşu bütçelerine gelir kaydedilecek.
Damga Vergisi Kanunu’nda yapılacak değişiklikle, Sanayi ve Teknoloji Bakanı ile yatırımcılar arasında imzalanan ve yatırım teşviklerine ilişkin hükümler içeren yatırım sözleşmeleri, yatırım teşvik belgelerine istinaden uygulananlara benzer şekilde damga vergisinden istisna tutulacak. Bu hüküm, 1 Temmuz 2024’ten geçerli olmak üzere düzenlemenin yayımı tarihinde yürürlüğe girecek.
Yükseköğretim Kurumları Teşkilatı Kanunu’nun Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen hükmü yeniden düzenleniyor. Buna göre, iptal gerekçesine uygun olarak üniversitelere öğretim elemanı kadroları ihdas ediliyor.
BOTAŞ ve TPAO’ya yönelik hükümler
Doğal Gaz Piyasası Kanunu’nda yapılacak değişikliğe göre, BOTAŞ’ın nakit yönetiminin sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi için doğal gaz ithalatından kaynaklanan şirketin ödenmemiş her türlü vergi, fon ve paylar ile idari para cezaları, bunlara bağlı gecikme zammı ve gecikme faizlerinden oluşan borçları, Hazineden görevlendirme bedeli alacaklarına karşılık mahsup edilecek. Bu kapsamda mahsuba konu olacak borçlara hükmün yayımlandığı tarihten sonra feri alacak hesaplanmayacak. BOTAŞ’ın Hazineden olan görevlendirme bedeli alacağı tutarını tespit etmeye ve mahsup suretiyle yapılacak terkin işlemlerini belirlemeye Hazine ve Maliye Bakanı yetkili olacak.
Anayasa Mahkemesinin, Elektrik Piyasası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile Kamu İhale Kanunu’nda yapılan doğal gaz alımlarına yönelik değişikliğe yönelik iptal kararı doğrultusunda da düzenlemeye gidiliyor. BOTAŞ tarafından yapılacak her türlü doğal gaz alımı, Kamu İhale Kanunu’ndan istisna tutulacak.
Anayasa Mahkemesinin ilgili kararı doğrultusunda Kamu İhale Kanunu’nda da değişikliğe gidiliyor. Buna göre, BOTAŞ tarafından yapılacak doğal gaz alımlarına yönelik olarak satın alma yöntemleri dahil, alım sürecinin yürütülmesi ve sonuçlandırılmasına ilişkin gerçekleştirilecek iş ve işlemler hakkında usul ve esaslar, piyasa koşulları, gizlilik, güvenilirlik, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve kaynakların verimli kullanılması ilkeleri doğrultusunda Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek.
AK Parti’nin Genel Kurul’da kabul edilen önergesine göre, Anayasa Mahkemesi Kararındaki iptal gerekçeleri karşılanarak Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğünün ithalat yoluyla yapacağı tarımsal ürün alımları ve buna ilişkin hizmet alımlarında Kamu İhale Kanunun “istisnalar” başlığı altında yer alan parasal limitin uygulanmayacağı hüküm altına alınıyor.
Öte yandan BOTAŞ ve Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü tarafından yapılacak alımlarda, belirlenen temel ilkeler doğrultusunda uygulanacak satın alma yöntemleri, ilan ve davet süreleri ile kuralları, doküman hazırlanması, tekliflerin sunulması, değerlendirilmesi ve alımların sonuçlandırılması dahil, ihale süreci ve çerçeve anlaşmalarına ilişkin iş ve işlemler ile ilgili esas ve usuller kurum görüşü üzerine BOTAŞ ve Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenecek ve ihale sürecindeki işlemler kısmen veya tamamen Elektronik Kamu Alımları Platformu (EKAP) üzerinden gerçekleştirilebilecek.
Türk-Japon Bilim ve Teknoloji Üniversitesi dış finansmanı
Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da yapılan değişiklikle, Türk-Japon Bilim ve Teknoloji Üniversitesinin Kuruluşu Hakkında Kanun ile kurulan Türk-Japon Bilim ve Teknoloji Üniversitesinin, Japonya hükümeti veya Japonya ülke kuruluşlarından kendi adına yatırım programında yer almaksızın sağlayacağı dış finansmana Hazine geri ödeme garantisi verilmesinde Hazine ve Maliye Bakanı yetkili olacak. Bu kapsamda verilen Hazine geri ödeme garantileri kapsamında doğacak Hazine alacakları hakkında Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uygulanacak.
Teklifle, kamu bankalarının sermaye yapılarının güçlendirilmesi hedefleniyor. Buna göre, Türkiye Varlık Fonu Yönetimi Anonim Şirketi Piyasa İstikrar ve Denge Alt Fonu’na kamu bankalarının sermayelerinin güçlendirilmesi amacıyla 2024 mali yılı içerisinde ikrazen özel tertip devlet iç borçlanma senedi ihraç etme hususunda Hazine ve Maliye Bakanına yetki verilecek.
Sadece araç dışından şarj edilebilen (plug-in) hibrit elektrikli araçlardan ağırlıklı birleştirilmiş kilometre başına karbondioksit emisyonu 25 gramın altında ve eşdeğer elektrik enerjisiyle katedilebilir menzili 70 kilometre ve üzerinde olanlardan, motor silindir hacmi 1800 santimetreküpü geçmeyenlerin motor silindir hacmi ve matrah eşiklerine göre ÖTV oranları ayrıca belirleniyor.
Yeterli depolama ve kendi araçlarına akaryakıt ikmal kapasitesine sahip olmaları ve akaryakıtı kendi ihtiyaçları için kullanmaları şartıyla; kamu kurum ve kuruluşlarına, fabrika, şantiye, maden veya taş ocaklarına yapılan teslimler hariç, araçlara yapılacak akaryakıt ikmali bayilik lisansı ve yeterli donanımı olan akaryakıt istasyonları dışında yapılamayacak.
Akaryakıt istasyonu dışında yapılacak akaryakıt teslimlerinde akaryakıtın alıcı deposuna taşınması veya taşıttırılması bayilik lisansına sahip satıcı tarafından gerçekleştirilecek. Bu düzenleme 1 Ocak 2025’te yürürlüğe girecek.
AK Parti’nin kabul edilen önergesine göre, limanların ve havalimanlarının meskun mahal dışında ve akaryakıt istasyonlarına uzak konumda bulunabilmesi, havalimanlarında görevli yangınla mücadele, karla mücadele gibi özel ekipmanlı araçlar ile limancılık faaliyetlerinde elleçleme amacıyla kullanılan iş makinelerinin yakıt ikmali için trafikte seyretmesinin doğurabileceği güçlük, muhtemel anlık yakıt ihtiyacı nedeniyle havacılık veya denizcilik faaliyetlerinin olumsuz etkilenebileceği, süresini uzatabileceği ve işlerin zamanında yerine getirilmemesinin ticari kayıplara neden olabileceği; gemi ambarlarında kullanılan iş makinelerine ise yerinde yakıt verilmesi zorunluluğu gibi hususlar nazara alınarak limanlarda ve havalimanlarında kullanılan araçlara da belirlenen şartları sağlamaları durumunda akaryakıt istasyonu dışında akaryakıt ikmali yapılabilmesine imkan tanınıyor.
Tasarruf tedbirlerine uymayanlara disiplin hükümleri uygulanacak
Kamu kurum ve kuruluşlarının harcama ve uygulamalarının tasarruf tedbirlerine uygunluğunun idarelerince veya Hazine ve Maliye Bakanlığınca izlenmesi ve denetlenmesi sonucunda, alınan tedbirlere aykırı iş ve işlemleri tespit edilenler hakkında tabi oldukları mevzuat uyarınca disiplin hükümleri uygulanacak. Sonuçları idarelerince Cumhurbaşkanlığına bildirilecek.
Teklifle, bakanlıklar ve diğer merkezi idare kuruluşlarının, il özel idareleri aracılığıyla yapacağı yatırımlarına ilişkin kaynak transferlerinin avans ödemeleri hariç ilgili işe ait hakediş raporlarına istinaden yapılması düzenleniyor.
İl özel idareleri aracılığıyla yapılacak işlere ilişkin ödenekler kamu kurum ve kuruluşlarının bütçelerinde ayrı tertiplerde izlenecek, bu ödeneklerden diğer tertiplere aktarma yapılamayacak ve başka amaçlarla kullanılamayacak. Tertiplerde yer alan ödeneklerden harcanmayan kısımlar ertesi yıl bütçesine devren ödenek kaydedilebilecek.
Bakanlıklar ve diğer merkezi idare kuruluşları tarafından il özel idarelerine aktarılan kaynaklardan bu düzenlemenin yürürlük tarihi itibarıyla kullanılmayan kısımları il özel idarelerince hizmeti yaptıran idareye iade edilecek.
Görüşmelerden
Saadet Partisi Grup Başkanvekili Bülent Kaya, Türkiye’de yaşanan ekonomik sorunların kamu kaynaklarının etkin ve verimli kullanılamamasından kaynaklandığını öne sürdü.
Hükümetin ekonomi politikalarını eleştiren Kaya, ekonomideki sorunların kronikleşen bir kriz yapısına büründüğünü, ekonomik tercihlerin faturasının dar gelirliye kesildiğini söyledi.
Bülent Kaya, söz konusu kanun teklifinin Türkiye’nin bütçe açığına, borçlanma ihtiyaçlarına, cari açık ve tasarruf açığı gibi kronik ekonomik sorunlarına çözüm getirmeyeceğini belirterek, “Türkiye’nin ekonomik durumu incelendiğinde son altı yılda bütçe açığının ciddi oranda arttığı ve cari açığın artık sürdürülemeyecek bir noktaya doğru gittiği görülmektedir. Bu durum, tasarrufun en önemli sorun olduğu haline geldiğinin de bir göstergesidir.” dedi.
İYİ Parti grubu adına söz alan Aydın Milletvekili Ömer Karakaş, kanun teklifinde tasarruftan söz etmenin mümkün olmadığını savundu.
Tasarrufu vatandaşın yapacağını ifade eden Karakaş, “En düşük emekli maaşı dün 12 bin 500 lira açıklandı. Bu ülkede açlık sınırı 19 bin lira. Peki emekli 12 bin 500 lira ile nasıl geçinecek? Tasarrufu emekli yapacak değil mi?” sorusunu yöneltti.
MHP İstanbul Milletvekili İsmail Faruk Aksu da kamu kaynaklarının her zaman tasarruf bilinciyle kullanılması gerektiğini belirterek, “Yaşanan bazı gelişmeler bu alanda daha geniş bir çerçevede ve daha güçlü adımlar atma ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Bunlardan birincisi, geçen yıl yaşadığımız asrın felaketi deprem afetinin yaralarının süratle sarılma ihtiyacı, ikincisi ise pandemi sonrası tüm dünyanın gündemi haline gelen enflasyonla kararlı şekilde mücadele etme iradesidir.” dedi.
Aksu, kanun teklifinde uygulanan ekonomi programıyla da uyumlu olarak mali disiplini güçlendirmek ve kamu kaynaklarının azami tasarruf prensipleri doğrultusunda kullanılmasını sağlamak üzere düzenlemeler yapıldığını söyledi.
DEM Parti Mersin Milletvekili Ali Bozan, her torba kanunda Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen kanun maddelerinin bulunduğunu belirterek, “Anayasa Mahkemesi iptal etmiş, yeniden düzenleme yapıyorsunuz. Anayasa Mahkemesinden iptal edileceğini bile bile yeniden düzenleme yapıyorsunuz.” ifadesini kullandı.
CHP Manisa Milletvekili Ahmet Vehbi Bakırlıoğlu ise bazı tedbir paketlerinin daha öncede açıklandığını anımsatarak, pakette yer alan maddelere bakıldığında uygulanmasının imkansız olduğunu söyledi.
Şahsı adına söz alan CHP Kars Milletvekili İnan Akgün Alp ise tasarruf paketinin birçok sektörde de düzenleme öngördüğünü belirterek, “100 milyar lira da tasarruf hedefi var. Ben bunların değil 100 milyar lira, 100 kuruş bile tasarruf edeceğine inanmıyorum. Bu kanunu hazırlayan sayın Bakan yedi yılda bir sistematik olarak hem ülkemize hem dünyaya yalanlar söylüyor.” ifadelerini kullandı.
TBMM Başkanvekili Celal Adan, teklifin birinci bölümünde yer alan maddelerin oylamalarının tamamlanmasının ardından birleşime ara verdi. Aranın ardından komisyonun yerinde olmaması üzerine Adan, birleşimi bugün saat 14.00’te toplanmak üzere kapattı.
